Supreme Court pulls up government on COVID-19 ex gratia

 Supreme Court pulls up government on COVID-19 ex gratia

Krishnadas RajagopalNEW DELHI: , JUNE 30, 2021 12:35 IST

UPDATED: JUNE 30, 2021 22:39 IST

SHARE ARTICLEPRINTA A A

A view of the Supreme Court of India. File   | Photo Credit: S. Subramanium

It gives the National Disaster Management Authority 6 weeks to fix rules for compensation to COVID-19 victims’ kin.

The Supreme Court on Wednesday pulled up the National Disaster Management Authority (NDMA), of which the Prime Minister is the ex officio chairperson, for “failing to perform its duty” to recommend ex gratia assistance for families of those who lost their loved ones to the COVID-19 pandemic.

Also read: ₹10 lakh corpus fund for every child orphaned by COVID-19

“The National Authority [NDMA] failed to perform its duty,” the Supreme Court held.

A Bench led by Justice Ashok Bhushan gave the NDMA six weeks to frame the guidelines for fixing the ex gratia meant for these families. The court, however, left it to the “wisdom” of the NDMA to fix the amount of ex gratia. The PIL petitioners, advocate Gaurav Kumar Bansal and Reepak Kansal, had asked for a payment of ₹4 lakh each to the families of the COVID-19 dead.

Editorial | A time to give

“Not proper for the court to ask government to pay a particular amount,” the court said.

The judgment, pronounced by Justice M.R. Shah on the Bench, held that the government could not excuse itself of its duty to pay ex gratia by saying that such payments would entail huge expenditure.

The court pointed to Section 12 of the Disaster Management Act of 2005 and said the term ‘minimum standards of relief’ mentioned in the provision included payment of ex gratia.

Justice Shah dismissed Solicitor General Tushar Mehta’s submission that Section 12 was merely “recommendatory” and not mandatory. Instead, the court drew the government’s attention to the word “shall” used in Section 12 and said this made the payment of ex gratia to victims’ families a “mandatory and statutory duty”.

The court, in this regard, said Section 12 (iii) held that “the National Authority shall recommend guidelines for the minimum standards of relief to be provided to persons affected by disaster, which shall include ex gratia assistance on account of loss of life…”

Death certificates

The court, meanwhile, directed that death certificates of COVID-19 patients should show the “exact cause of death”. As regards insurance and social security claims of those affected by COVID-19, the court ordered the Union of India to take “appropriate steps” in compliance with the 15th Finance Commission Report.

In its last hearing on July 21, before reserving the case for judgment, the Supreme Court had asked the government whether it had taken a positive “decision” to not pay ex gratia to the families of those who died of the virus.

“Is there any decision taken that there is no need to pay ex gratia? Is there a decision or is it a case of ‘no decision’ ?” Justice Bhushan had asked Mr. Mehta.

“Where is the decision that there is no need for ex gratia?” Justice Shah had also enquired.

Justice Shah even asked whether the government, by maintaining that COVID-19 was not a “one-time disaster”, inferring that the Disaster Management Act would not apply to the pandemic.

The questions from the Bench had come even as the Centre clarified that it had money for ex gratia aid, but the focus now was on utilising funds for food, medical care, oxygen, vaccination and to pump up the economy.

“But if they do have the money, why should they not comply with their statutory obligation under Section 12 of the Disaster Management Act to provide ex gratia assistance to COVID victims?” senior advocate S.B. Upadhyay, for the petitioners, had demanded.

The government had itself declared COVID-19 a national disaster, he had submitted.

The petitioners had also highlighted a 2015 notification which required the government to pay an ex gratia of ₹4 lakh each to victims’ families under Section 12. The Centre could not cite financial constraints to elude its statutory duty to pay compensation now, Mr. Upadhyay had contended.

Supreme Court gives Centre 6 weeks to frame guidelines on ex-gratia compensation for COVID-19 deaths

The Supreme Court has directed the Centre to frame guidelines on compensation for families of those who died due to COVID-19.

 MONEYCONTROL NEWS JUNE 30, 2021 / 01:00 PM IST

(Image: Pixabay)

(Image: Pixabay)

The Supreme Court (SC) has directed the Centre to frame guidelines on ex-gratia compensation for families of those who died due to COVID-19.

A bench comprising Justices Ashok Bhushan and MR Shah directed the National Disaster Management Authority (NDMA) to frame guidelines on the ex-gratia compensation within six weeks.

The bench had delivered the verdict in the cases Gaurav Kumar Bansal vs Union of India and Reepak Kansal vs Union of India and others.

The SC held that it cannot specify the amount the government has to pay as the compensation.

The petitioners wanted the Supreme Court to direct the Centre and States to provide ex-gratia compensation of Rs 4 lakh to the family members of those who succumbed to COVID-19 disease and post-COVID complications.

--ADVERTISEMENT--

RELATED STORIES

  Supreme Court refuses to hand over Amrapali’s Le Residentia project to NBCC 

  SC dismisses plea against Delhi HC order rejecting PIL seeking to halt Central Vista work 

  Supreme Court orders implementation of ration scheme till July 31 

"There is a duty cast on the national authority to prescribe minimum standards of relief....There is nothing on record that National Authority has issued any guidelines for minimum standards of relief for Covid victims, which shall include ex-gratia assistance for COVID...The national authority has failed to perform its statutory duty under Section 12 by failing to recommend minimum relief for ex-gratia assistance", the Supreme Court said.

The Centre had recently told the Supreme Court that ex-gratia compensation of Rs 4 lakh cannot be paid since the government's finances are under strain.

"It is an unfortunate but important fact that the resources of the governments have limits and any additional burden through ex-gratia will reduce the funds available for other health and welfare schemes," the affidavit filed by the Centre said.

Supreme Court: Kin of Covid victims entitled to compensation, frame guidelines

While mandating guidelines to provide ex gratia, the bench declined to specify the amount of compensation to be provided.

Written by Apurva Vishwanath | New Delhi |

Updated: July 1, 2021 1:39:53 am

A person who died of Covid-19 being taken for cremation at Nigam Bodh Crematorium in New Delhi. (Express Photo: Amit Mehra)

Observing that the National Disaster Management Authority (NDMA) had “failed to perform its duty”, the Supreme Court Wednesday directed it to recommend guidelines within six weeks for ex gratia to family members of those who lost their lives during the Covid-19 pandemic.

“It is the statutory duty cast upon the National Authority to recommend guidelines for the minimum standards of relief to be provided to persons affected by disaster, which shall include the reliefs,” the bench of Justices Ashok Bhushan and MR Shah said in its ruling, relying on Section 12 of the Disaster Management Act, 2005.

The order came on a batch of writ petitions seeking directions to the Central and state governments to provide ex gratia compensation of Rs 4 lakh under the Disaster Management Act (DMA) to the family of each who died due to Covid-19.

While mandating guidelines to provide ex gratia, the bench declined to specify the amount of compensation to be provided.

“No State or country has unlimited resources. That is why it only announces the financial reliefs/packages to the extent it is possible. When the Government forms its policy, it is based on a number of circumstances, on facts, law including constraint-based governmental resources,” it said.

Top News Right Now

Not just PSUs, even India Inc likes IAS on board as director

Mere right to change ruler is no guard against tyranny: CJI NV Ramana

Small savings interest rates kept unchanged

CLICK HERE FOR MORE

The bench rejected the Centre’s argument that the term “shall” in Section 12 of the DMA be read as “may” so that it would not be mandatory for the government to frame guidelines for compensation under the Act.

“The language used in the provision is very plain and unambiguous,” the bench said.

Section 12 of the Act states: The National Authority shall recommend guidelines for the minimum standards of relief to be provided to persons affected by disaster, which shall include, — (i) the minimum requirements to be provided in the relief camps in relation to shelter, food, drinking water, medical cover and sanitation; (ii) the special provisions to be made for widows and orphans; (iii) ex gratia assistance on account of loss of life as also assistance on account of damage to houses and for restoration of means of livelihood; (iv) such other relief as may be necessary.

EXPLAINED

What this can lead to

While the ruling reads the provisions of the Act to the letter and mandates the NDMA to frame compensation guidelines, it is likely to set a precedent. It also raises questions on the rationale of the government’s invocation of the Act to tackle the pandemic, a disaster distinct from natural disasters for which the Act was envisaged.

In March 2020, the Union Home Ministry declared Covid-19 a “Notified Disaster” under the Disaster Management Act, which allows petitioners to invoke Section 12 of the statute to seek compensation.

The court refused to accept the government’s argument that mandating ex gratia for those who died of Covid-19 is beyond the fiscal affordability of states and the Centre when the pandemic has also been an economic disruption.

Solicitor General Tushar Mehta had argued that a conscious decision has been taken by the Finance Commission and/or Union of India to make provision to use the fund from the National and State Disaster Relief Funds for the purpose of creating infrastructure, hospitals, testing, vaccination, ICU facilities and providing food to migrant labourers and those below poverty line instead of paying ex-gratia assistance.

The government also argued that the DMA is not envisaged to provide compensation for the Covid-19 pandemic which has a lasting or long term impact, unlike other natural disasters like earthquakes or floods.

The bench, however, held that the government’s arguments “cannot be accepted for the simple reason that every disaster as defined under Section 2(d) of the Act is a disaster and once it is declared as a “notified disaster”/national disaster/disaster, Section 12 of DMA 2005 shall be applicable and is mandatorily to be complied with, with respect to any disaster, within the meaning of Section 2 (d) of DMA 2005.”

Noting that while several states had varying schemes for providing compensation, the bench said that uniform guidelines at the Central level would be appropriate.

Jul 1 2021 @ 02:39AMహోంజాతీయంపరిహారం చెల్లించాల్సిందేఅన్నపూర్ణ మ్యారేజెస్ - అన్ని కులాల వారికి పెళ్లి సంబంధాలు చూడబడునుప్రవేశం ఉచితంPH: 9397979740/50

కొవిడ్‌ మృతుల కుటుంబాలకు సాయంపై సుప్రీంకోర్టు తీర్పు

అది జాతీయ విపత్తుల సంస్థ బాధ్యత

నష్టపరిహారాన్ని కేంద్రమే నిర్ణయించాలి

ఆర్థిక వనరులను దృష్టిలో పెట్టుకోవాలి

దీనిపై ఎన్‌డీఎంఏ ఆరు వారాల్లో

కొత్త మార్గదర్శకాలు జారీ చేయాలి

రాజ్యాంగ విధుల నిర్వహణలో

విపత్తుల అథారిటీ విఫలం  

సులువుగా డెత్‌ సర్టిఫికెట్లు ఇవ్వాలి

శ్మశాన వాటికల సిబ్బందికి

బీమా పథకాన్ని రూపొందించాలి

సర్వోన్నత న్యాయస్థానం ఆదేశాలు

న్యూఢిల్లీ, జూన్‌ 30: కొవిడ్‌-19 వైరస్‌ కారణంగా చనిపోయినవారి కుటుంబాలకు కనీస పరిహారం (ఎక్స్‌గ్రేషియా) చెల్లించాలని.. అది జాతీయ విపత్తుల నిర్వహణ అథారిటీ (ఎన్‌డీఎంఏ) రాజ్యాంగ విధి అని సర్వోన్నత న్యాయస్థానం స్పష్టం చేసింది. అయితే చెల్లించాల్సిన కనీస మొత్తం ఎంతో కేంద్రం తన ఆర్థిక వనరులను, ఇతర అంశాలను దృష్టిలో పెట్టుకుని నిర్ణయించాలని పేర్కొంది. జస్టిస్‌ అశోక్‌ భూషణ్‌, జస్టిస్‌ ఎంఆర్‌ షాలతో కూడిన ధర్మాసనం బుధవారం ఈ మేరకు తీర్పు వెలువరించింది. తన రాజ్యాంగ విధులను నిర్వర్తించడంలో ఎన్‌డీఎంఏ విఫలమైందని ఆగ్రహం వ్యక్తంచేసింది. ‘కొవిడ్‌ మృతుల కుటుంబాలకు కనీస పరిహారం చెల్లించాల్సిన విధ్యుక్త ధర్మం దానికి ఉంది. దీనిపై గానీ, కొవిడ్‌ చికిత్సకు సాయం అందించడంపై గానీ మార్గదర్శకాలు రూపొందించిన జాడే లేదు.

కనీస పరిహారం చెల్లింపుపై ఆరు వారాల్లో ఎన్‌డీఎంఏ కొత్త మార్గదర్శకాలు జారీచేయాలి’ అని తేల్చిచెప్పింది. అయితే ఎంత మొత్తం పరిహారంగా చెల్లించాలో కోర్టు ఆదేశించడం సముచితం కాదని, సహేతుక మొత్తమెంతో కేంద్రప్రభుత్వ విచక్షణకే వదిలేస్తున్నామని తెలిపింది. ఎక్స్‌గ్రేషియా చెల్లింపు విచక్షణతో చేయాలి తప్ప.. కచ్చితంగా చెల్లించాలని విపత్తుల చట్టంలో లేదన్న కేంద్ర ప్రభుత్వ వాదనను తోసిపుచ్చింది. సెక్షన్‌ 12లోని పదాలకు వేరే అర్థాన్ని ఆపాదిస్తే.. ఆ చట్టం చేయడంలోని ఉద్దేశమే దెబ్బ తింటుందని పేర్కొంది. కొవిడ్‌ మృతులకు మరణ ధ్రువీకరణ పత్రాల జారీని సులభతరం చేయాలని ఆదేశించింది. చనిపోయిన తేదీ, మరణానికి కారణాలను అందులో పేర్కొనాలని స్పష్టం చేసింది. బాధిత కుటుంబం సంతృప్తి చెందకుంటే.. డెత్‌ సర్టిఫికెట్‌ను సవరించే వెసులుబాటు కల్పించాలని సూచించింది.

కొవిడ్‌ పాజిటివ్‌ వచ్చిన తర్వాత 2-3 నెలలకు చనిపోయినా.. కొవిడ్‌ వల్ల చనిపోయినట్లు ధ్రువీకరణ పత్రం అందించేలా మార్గదర్శకాలు ఇవ్వాలని పేర్కొంది. అలాగే 15వ ఆర్థిక సంఘం సిఫారసులకు అనుగుణంగా శ్మశాన వాటికల సిబ్బందికి బీమా పథకాన్ని ప్రవేశపెట్టాలని, కొవిడ్‌ మరణాలకు బీమా కవరేజీకి కూడా తగు చర్యలు తీసుకోవాలని ప్రభుత్వాన్ని ఆదేశించింది. కొవిడ్‌ మృతుల కుటుంబాలకు రూ.4లక్షల చొప్పున పరిహారం చెల్లించాలని న్యాయవాదులు గౌరవ్‌ కుమార్‌ బన్సల్‌, రీపక్‌ కన్సల్‌ దాఖలుచేసిన ప్రజాహిత వ్యాజ్యాలపై విచారణ జరిపిన తర్వాత.. ధర్మాసనం తరఫున జస్టిస్‌ షా ఈ తీర్పు రాశారు.

రూ.4 లక్షలు ఇవ్వలేం..

దేశ వనరులను సహేతుకంగా వినియోగించుకోవలసిన అవసరం ఉందని.. దీని దృష్ట్యా కొవిడ్‌ మృతుల కుటుంబాలకు రూ.4 లక్షల చొప్పున పరిహారం చెల్లించడం సాధ్యం కాదని కేంద్రం అంతకుముందు తన అఫిడవిట్‌లో పేర్కొంది. జీవిత కాలంలో అరుదుగా సంభవించే ఈ కరోనా మహమ్మారి ప్రపంచ దేశాలన్నిటినీ అతలాకుతలం చేసిందని.. దీనిని ఎదుర్కోవడానికి జాతీయ విపత్తు నిధి (ఎన్‌డీఆర్‌ఎఫ్‌), రాష్ట్ర విపత్తు నిధి (ఎస్‌డీఆర్‌ఎఫ్‌) నుంచే గాక.. భారత సంచిత నిధి నుంచి కూడా నిధులు వినియోగిస్తున్నామని అదనపు అఫిడవిట్‌లో వివరించింది. 22 లక్షల మంది ఆరోగ్య కార్యకర్తలకు రూ.50 లక్షల ‘ప్రధానమంత్రి గరీబ్‌ కల్యాణ్‌ బీమా యోజన’ను ఇంకో ఏడాది పొడిగించినట్లు తెలిపింది. తుఫాను, కరువు, భూకంపం, అగ్నిప్రమాదం, వరదలు, సునామీ, కుంభవృష్టి, క్రిమికీటక దాడులు, శీతల గాలుల వంటి 12 నిర్దిష్ట విపత్తుల సమయంలో ఆర్థిక సాయం చేయాలని ఈ పథకం మార్గదర్శకాల్లో ఉందని.. ఇందులో కొవిడ్‌-19 లేదని పేర్కొంది.

కరోనా కారణంగా కుటుంబ సభ్యులను కోల్పోయిన నలుగురు వ్యక్తుల తరఫున న్యాయవాది సుమీర్‌ సోధీ వాదనలు వినిపించారు. మృతుల కుటుంబాలకు ఒక్కో రాష్ట్రంలో ఒక్కోరకంగా పరిహారం చెల్లిస్తున్నారని.. కొన్ని రాష్ట్రాల్లో భారీగా ఇస్తుండగా.. మరికొన్ని చోట్ల తక్కువగా ఉంటున్నాయని.. వివక్ష లేకుండా ఏకరూపత ఉండేలా చూడాలని ఆయన కోరారు. అయితే ఈ వాదనతో కేంద్రం విభేదించింది. ఎస్‌డీఆర్‌ఎఫ్‌ నుంచి ఈ పరిహారం చెల్లిస్తున్నట్లు ఒక్క రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం నుంచి కూడా తమకు సమాచారం లేదని పేర్కొంది. 

ఇప్పటికైనా తప్పు దిద్దుకోండి: రాహుల్‌

కొవిడ్‌ మృతుల కుటుంబాలకు పరిహారం చెల్లించాలని సుప్రీంకోర్టు ఇచ్చిన తీర్పుపై కాంగ్రెస్‌ అగ్ర నేత రాహుల్‌గాంధీ హర్షం వ్యక్తంచేశారు. కేంద్రప్రభుత్వం ఇప్పటికైనా తప్పుదిద్దుకోవాలని.. సుప్రీంకోర్టు ఇందుకు అవకాశం కల్పించిందని ట్విటర్‌లో వ్యాఖ్యానించారు. ఇది సరైన దిశగా ముఖ్యమైన అడుగు అవుతుందన్నారు. మృతుల కుటుంబాలకు రూ.10 లక్షల పరిహారం చెల్లించాలని కాంగ్రెస్‌ డిమాండ్‌ చేస్తోంది.